Τέσσερις μνηστήρες για ένα… αέριο

Της Ντίνας Βαγενά

Αγκυρα και Τελ Αβίβ συνομιλούν μεταξύ τους ξανά επισήμως, κάτι που διαφημίστηκε από την Ουάσιγκτον ως προσωπική διπλωματική επιτυχία του Αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα στη διάρκεια του επίσημου ταξιδιού του στη Μέση Ανατολή την περασμένη εβδομάδα. Ωστόσο, έδωσε λαβή στους όποιους... ευσεβείς πόθους για τη δημιουργία τετραγώνου συνδιαχείρισης των πλουτοπαραγωγικών πηγών στο Αιγαίο και ευρύτερα στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο από τις χώρες-συμμάχους των ΗΠΑ απέναντι στις απόπειρες επέκτασης του «ζωτικού χώρου» της Γερμανίας. Φυσικά, το σχέδιο αφορά Ελλάδα, Κύπρο, Τουρκία και Ισραήλ. Φυσικά, επίσης, με έμφαση σε κοιτάσματα και οδούς μεταφοράς υδρογονανθράκων.

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου είχε μόλις καταφέρει να σχηματίσει την κυβερνητική του συμμαχία όταν «πείστηκε» από τον επισκεπτόμενο Ομπάμα, την Παρασκευή 22 του μηνός, να τηλεφωνήσει στον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και να του ζητήσει επισήμως συγγνώμη για τον θάνατο των εννέα Τούρκων ακτιβιστών κατά το ρεσάλτο των Ισραηλινών κομάντο στο πλοίο Mavi Marmara, όταν τρία περίπου χρόνια πριν, στις 31Μαΐου 2010, επιχειρούσε να σπάσει τον αποκλεισμό της Γάζας μεταφέροντας ανθρωπιστική βοήθεια. Ηταν το έναυσμα για την επανεκκίνηση των διπλωματικών σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες. Στόχος η απάλειψη των μεταξύ τους εντάσεων και η περαιτέρω συνεργασία τους στο όνομα της περιφερειακής ασφάλειας.

Ο συνεχιζόμενος λυσσαλέος εμφύλιος πόλεμος στη Συρία και οι ανησυχίες Δύσης και Ισραήλ για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν προβλήθηκαν ως δύο από τις κύριες αιτίες της επανασύνδεσης των δύο πρώην στρατηγικών εταίρων και κατοπινών «εχθρών». Ο Μπαράκ Ομπάμα εξέφρασε αισιοδοξία και για «βαθύτερη συνεργασία» των δύο ηγετών «για το θέμα αυτό και για μια σειρά από άλλες προκλήσεις και ευκαιρίες».

Η σύσταση συμμαχιών με βάση την αρχή «ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου» αποτελεί ιστορικό και υπαρκτό δεδομένο και ουδείς έκρυψε ότι με τη συγκεκριμένη λογική είχε ξεκινήσει η χωρίς προηγούμενο σύσφιγξη των σχέσεων Ελλάδας-Ισραήλ, με τη συμφωνία Παπανδρέου-Νετανιάχου, επίσης το 2010. Και, προφανώς, για να αποφευχθούν παρεξηγήσεις, υπήρξε τώρα άμεση τηλεφωνική επικοινωνία του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά με τον Ισραηλινό ομόλογό του, για να λάβει τη διαβεβαίωση ότι η τουρκοϊσραηλινή επανασύνδεση δεν πρόκειται να συντελεστεί σε βάρος των ελληνοϊσραηλινών σχέσεων. Ωρες μόλις μετά, Σάββατο πρωί 23 του μηνός, ανακοινώθηκε εκατέρωθεν η διεξαγωγή Ανώτατου Διακυβερνητικού Συμβουλίου Ελλάδας-Ισραήλ για το προσεχές διάστημα και η άμεση έναρξη των διαδικασιών προετοιμασίας του μέσω της διπλωματικής οδού. Και μέχρι στιγμής το πράγμα έμεινε εκεί.

Τούρκοι και Ισραηλινοί ενεπλάκησαν αμέσως σε ένα κυριολεκτικά ανατολίτικο παζάρι, με την Αγκυρα να ζητεί 1 εκατομμύριο δολάρια αποζημίωση για κάθε νεκρό του Mavi Marmara και το Τελ Αβίβ να ξεκινά την προσφορά από 100.000. Οι διαπραγματεύσεις αφέθηκαν να ολοκληρωθούν μετά το πέρας των εορτασμών του αυριανού Εβραϊκού (και Καθολικού) Πάσχα.

Στο μεταξύ όμως, άλλες... χαρές δεν κρύβονται. Ο (Τούρκος) επικεφαλής οικονομολόγος της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (IEA) Φατίχ Μπιρόλ κυριολεκτικά θριαμβολόγησε μεσοβδόμαδα, υποστηρίζοντας πως η κίνηση της ισραηλινής έκφρασης συγγνώμης θα βοηθήσει τη διμερή συνεργασία στον τομέα της ενέργειας: «Η Τουρκία θα μπορεί πλέον μαζί με το Ισραήλ να μεταφέρει ενεργειακά αποθέματα στην παγκόσμια αγορά» είπε. Και παίνεψε την Τουρκία ως πλέον οικονομική και συμφέρουσα λύση για τη μεταφορά των ισραηλινών ενεργειακών αποθεμάτων από την Ανατολική Μεσόγειο στην παγκόσμια αγορά.

Σε αντίστοιχο τόνο και ο λόρδος Μάικλ Λι, (Βρετανός) ειδικός σύμβουλος του ινστιτούτου ευρωαμερικανικής συνεργασίας German Marshall Fund, στις Βρυξέλλες, σχολίασε ότι «η νέα διπλωματική αποκλιμάκωση Τουρκίας-Ισραήλ δεν θα πρέπει να γίνεται σε βάρος της συνεργασίας του Ισραήλ με την Κύπρο στον ενεργειακό τομέα».

Βέβαια, πολύ πριν, Τουρκία και Ισραήλ είχαν ξεκινήσει διαπραγματεύσεις και σχέδια επί χάρτου για κατασκευή κοινού αγωγού που σχεδιάζεται να περάσει μέσα από τουρκικά εδάφη, με προοπτική να μεταφέρει 425 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου από το κοίτασμα «Λεβιάθαν» της ΝΑ Μεσογείου. Επιπροσθέτως, η Αγκυρα βρήκε ξανά ευκαιρία τις μέρες αυτές να επαναλάβει την αξίωση ότι τα όποια ενεργειακά αποθέματα βρίσκονται ανοιχτά της Κύπρου δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν μόνο από την ελληνοκυπριακή πλευρά αλλά ότι αποτελούν περιουσία «όλων των κατοίκων της Κύπρου».

 ---------------------------------------------
ΤΟ «ΠΑΡΑΘΥΡΟ» ΗΤΑΝ ΑΝΟΙΧΤΟ

Αξίζει και η επισήμανση ότι, παρά την τουρκοϊσραηλινή ένταση που διέκοψε επισήμως και τη διμερή στρατιωτική συνεργασία και, μεταξύ άλλων, έστειλε και τα ισραηλινά στρατιωτικά αεροσκάφη για συνεκπαίδευση με την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία σε κοινές ασκήσεις πληγμάτων βομβαρδισμού θεωρητικών στόχων στο Ιράν, στην πράξη οι δύο χώρες ουδέποτε είχαν κλείσει το συγκεκριμένο «παράθυρο» μεταξύ τους: Επανειλημμένα δημοσιεύματα της τουρκικής Zaman το τελευταίο δίμηνο αναφερόντουσαν στην παράδοση από την ισραηλινή κατασκευάστρια εταιρεία IAI-Elta ηλεκτρονικών συστημάτων υποστήριξης EL/L-8382 [ESM / ELINT] για τέσσερα αμερικανικά αεροσκάφη AWACS, τρία από τα οποία έχει ήδη παραλάβει η Turkish Aerospace Industries (ΤΑΙ) στην Αγκυρα, ως εκπλήρωση, έπειτα από αμερικανικές πιέσεις, σχετικής σύμβασης από το 2002.
Πηγή