PAK DA: «Ο Λευκός Ελέφαντας της Ρωσικής Αεροπορίας»

O Μιχαήλ Mπαρμπανόφ, σε άρθρο του στη Mοσχοβίτικη δεξαμενή σκέψης «Κέντρο για την Ανάλυση των Στρατηγικών και Τεχνολογιών» ερωτά αν το πολυδάπανο σχέδιο για την κατασκευή ενός αντικαταστάση του σημερινού στόλου στρατηγικών βομβαρδιστικών αεροσκαφών της Ρωσικής Πολεμικής Αεροπορίας μπορεί να επιβιώσει στο μελλοντικό οικονομικό στερέωμα, όταν το δεκαετές εξοπλιστικό πρόγραμμα που έχει ανακοινωθεί νωρίτερα από το Κρεμλίνο, είναι ήδη αντιμέτωπο με μεγάλες περικοπές.
Το επόμενης γενιάς μεγάλης εμβέλειας βομβαρδιστικό αεροσκάφος της Ρωσίας, γνωστό ως «PAK DA» - είναι ένα από τα πιο φιλόδοξα στοιχεία του πρόσφατα εγκριθέντος κρατικού προγράμματος εξοπλισμών για την περίοδο 2011-2020. Αλλά στις αρχές του 2012 άρχισαν οι συζητήσεις για το ενδεχόμενο περικοπών των δαπανών για το εξαιρετικά δαπανηρό κρατικό εξοπλιστικό πρόγραμμα. Πολλοί πιστεύουν ότι το PAK DA θα επηρεαστεί επίσης από τα νέα σχέδια.
Η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι σήμερα οι μόνες δύο χώρες στον κόσμο που λειτουργούν στρατηγικά βομβαρδιστικά. Από τις αρχές του 2012, ο ρωσικός στόλος αποτελείτο από 63 υποηχητικά βαριά βομβαρδιστικά Tu-95MS, και 13 υπερηχητικά βομβαρδιστικά Tu-160, εκ των οποίων 55 και 11 αεροσκάφη αντίστοιχα, σε άμεση επιχειρησιακή διαθεσιμότητα.
Αυτά τα αεροσκάφη είναι σχετικά νέα. Όλα τα Tu-95MS κατασκευάστηκαν μεταξύ 1981 και 1993. Από τα 13 Tu-160, τα 11 κατασκευάστηκαν μεταξύ 1986 και 1994, ένα παραδόθηκε το 1999 και ένα το 2007. Ο ρωσικός στρατηγικός αεροπορικός στόλος πέρασε πολύ λίγο χρόνο στον αέρα, στη δεκαετία του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000, έτσι τα περισσότερα από αυτά τα βομβαρδιστικά έχουν ακόμα πολλά μίλια να πετάξουν - στην πραγματικότητα αρκετά για να παραμείνουν στην υπηρεσία για δεκαετίες.
Παρ 'όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια το Υπουργείο Άμυνας στη Μόσχα έχει εργαστεί σκληρά για το πρόγραμμα PAK DA. Η Πολεμική Αεροπορία λέει ότι υπάρχει σαφής ανάγκη για ένα νέας γενιάς βαρύ βομβαρδιστικό αεροσκάφος, επειδή τα υπάρχοντα Tu-95MS και Tu-160 δεν πληρούν πλέον τις σύγχρονες, πόσο μάλλον τις μελλοντικές απαιτήσεις.
Το Tu-95MS είναι ουσιαστικά μόνο μια ιπτάμενη πλατφόρμα που επιτρέπει στους μεγάλου βεληνεκούς πυραύλους κρουζ να πυροδοτηθούν έξω από την περιοχή της αεροπορικής άμυνας του αντιπάλου. Ο αρχαϊκός σχεδιασμός του αεροσκάφους -χρονολογείται από τις αρχές του 1950- και οι στροβιλοκινητήρες του, το καθιστούν σχετικά αργό και ιδιαίτερα ορατό στο ραντάρ του εχθρού. Όσο για το Tu-160, έχει αποτύχει να ανταποκριθεί στην υπόσχεση των σχεδιαστών του, οι οποίοι το προέβλεψαν ως ένα πραγματικά ευέλικτο αεροσκάφος. Λόγω των περιορισμών του σχεδιασμού του και των συστημάτων που προέκυψαν όταν το βομβαρδιστικό εισήρθε σε υπηρεσία, αυτό ποτέ δεν χρησιμοποιείται για να προσεγγίσει το στόχο «ύπουλα» σε πολύ χαμηλά υψόμετρα. Ο μόνος ρόλος στον οποίο είναι καλό, είναι για να μεταφέρει πυραύλους κρουζ με υψηλή ταχύτητα και σε μεγάλο υψόμετρο. Ως αποτέλεσμα, το TU-160 δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για βαθιά διείσδυση σε περιοχές που προστατεύονται από εχθρική αεράμυνα.
Η Ρωσική Πολεμική Αεροπορία, ως εκ τούτου, έχει μια ανάγκη για ένα σύγχρονο βαρύ βομβαρδιστικό αεροσκάφος που μπορεί να φθάσει σε απομακρυσμένους και καλά προστατευμένους στόχους, και να τους καταπολεμήσει με ένα ευρύ φάσμα υψηλής ακρίβειας πυρηνικών ή συμβατικών όπλων. Μια άλλη δυνατότητα για ένα μελλοντικό βαρύ βομβαρδιστικό πρέπει να είναι να καταπολεμήσει τα πλοία του εχθρού, ειδικά τις αμερικανικές ομάδες αεροπλανοφόρων, αντικαθιστώντας τον υπάρχοντα στόλο των μεγάλης εμβέλειας βομβαρδιστικών Tu-22Μ3.
Η έναρξη του προγράμματος PAK DA
Η ανάπτυξη των μελλοντικών στρατηγικών αεροσκαφών ξεκίνησε στη Σοβιετική Ένωση τη δεκαετία του 1980. Το μελετητικό γραφείο Sukhoi εργάστηκε για το μεγάλης εμβέλειας βομβαρδιστικό T-60. Το γραφείο Tupolev είχε αρκετά φουτουριστικά σχέδια, συμπεριλαμβανομένων υπερυπερηχητικών αεροσκαφών.
Η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης με τις συνακόλουθες δραστικές περικοπές στις αμυντικές δαπάνες φαίνεται ότι σήμανε το τέλος όλων αυτών των προγραμμάτων. Παρ 'όλα αυτά, το 1999 το τμήμα Ε&Α της Ρωσικής Πολεμικής Αεροπορίας άρχισε να καταρτίζει το περίγραμμα και τον κατάλογο των απαιτήσεων για ένα νέο «πέμπτης γενιάς» στρατηγικό βομβαρδιστικό, που ορίστηκε ως «PAK DA». Ένα άλλο σημαντικό πρόγραμμα της Ρωσικής Πολεμικής Αεροπορίας ήταν το PAK FA, στο οποίο έχει ήδη παραδοθεί το πρωτότυπο Τ-50, σχεδιασμένο από το γραφείο της Sukhoi. Την ίδια περίπου ώρα τα ρωσικά σχεδιαστικά γραφεία ξεκίνησαν δειλά με το πρότζεκτ για ένα νέο βαρύ βομβαρδιστικό.
Μια μεγάλη αύξηση στις ρωσικές δαπάνες για την άμυνα, συμπεριλαμβανομένων των χρημάτων για την στρατιωτική Ε&Α, επέτρεψε στο PAK DA μετά το 2005 να φτάσει την πρακτική φάση της υλοποίησης. Η ανάπτυξη μιας νέας γενιάς βαρέων βομβαρδιστικών είχε συμπεριληφθεί στο κρατικό εξοπλιστικό πρόγραμμα 2007-2015, το οποίο εγκρίθηκε το 2006. Τον Απρίλιο του 2007 η Ρωσική Πολεμική Αεροπορία ανακοίνωσε ένα διαγωνισμό για ένα εννοιολογικό σχεδιασμό PAK DA, και διατύπωσε μια λίστα με τις προδιαγραφές και τις απαιτήσεις σχεδιασμού για το νέο βομβαρδιστικό. Το 2008 το έργο για τα πρώτα σχέδια PAK DA άρχισε να λαμβάνει την κρατική χρηματοδότηση.
Στον διαγωνισμό για τον εννοιολογικό σχεδιασμό PAK DA συμμετείχαν δύο πρωτοπόροι στον τομέα, Sukhoi και Tupolev, αλλά και τα μελετητικά γραφεία Ilyushin και Myasishchev. Πιστεύεται ότι η ομάδα του Sukhoi πρότεινε μια νέα έκδοση του σχεδίου Τ-60. Αλλά νικητής αναδείχτηκε το γραφείο Tupolev, και τον Αύγουστο του 2009 το Υπουργείο Άμυνας στη Μόσχα υπέγραψε ένα τριετές συμβόλαιο με την Tupolev, ώστε να λάβει σάρκα και οστά το PAK DA. Τον Δεκέμβριο του 2009 ο Διευθύνων Σύμβουλος της Tupolev Αλεξάντερ Μπομπρίσεφ, είχε αναφέρει ότι η φάση έρευνας της ανάπτυξης θα έχει ολοκληρωθεί το 2012, οπότε η εταιρεία θα αρχίσει το λεπτομερή σχεδιασμό και την τεχνική αναπτυξιακή φάση, η οποία θα ολοκληρωθεί το 2017. Πρόσθεσε ότι το σχέδιο είναι να προμηθεύσει τη Ρωσική Πολεμική Αεροπορία με 100 αεροσκάφη PAK DA από το 2027.
Σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης, το σχεδιαστικό κοντσέπτο του PAK DA ήταν να ολοκληρωθεί κατά το πρώτο εξάμηνο του 2012, βάσει του οποίου ήταν να παρθούν περαιτέρω αποφάσεις σχετικά με τις λεπτομέρειες του προγράμματος. Σύμφωνα με τον τότε αναπληρωτή υπουργό Άμυνας Βλαντίμιρ Ποπόφκιν, ο μηχανολογικός σχεδιασμός του νέου βομβαρδιστικού ήταν να ολοκληρωθεί μέχρι το 2015.
Το PAK DA έγινε μέρος του εξαιρετικά φιλόδοξου κρατικού εξοπλιστικού προγράματος για την περίοδο 2011-2020, το οποίο εγκρίθηκε από τον πρόεδρο Ντμίτρι Μεντβέντεφ τον Δεκέμβριο του 2010. Τον Δεκέμβριο του 2011, ο διοικητής των στρατηγικών αεροπορικών δυνάμεων στρατηγός Ανατόλι Ζικάρεβ, ανέφερε ότι η Διοίκηση της Ρωσικής Πολεμικής Αεροπορίας είχε εκδώσει την τελική λίστα των απαιτήσεων και των προδιαγραφών για το PAK DA και ότι οι εργασίες για το πρόγραμμα αυτό είναι «ενεργά καθ 'οδόν». Ο ίδιος παρείχε και περαιτέρω λεπτομέρειες: «Το πρώτο ιπτάμενο πρωτότυπο του αεροσκάφους θα εμφανιστεί το 2020. Μπορεί να τεθεί σε υπηρεσία το 2025. Θα θέλαμε να είναι εξοπλισμένο με ένα ριζικά νέο σύστημα στόχευσης και πλοήγησης, καθώς και με προηγμένα συστήματα επικοινωνίας, αναγνώρισης και ηλεκτρονικού πολέμου. Θα πρέπει να είναι σε θέση να χρησιμοποιεί όλα τα υπάρχοντα αερομεταφερόμενα όπλα, καθώς και όλα τα μελλοντικά που θα τεθούν σε ρωσική υπηρεσία.» Πρόσθεσε ότι το νέο βομβαρδιστικό αεροπλάνο πρέπει να έχει προφίλ χαμηλής παρατηρισιμότητας.
Τον Φεβρουάριο του 2012, ο διοικητής της Ρωσικής Πολεμικής Αεροπορίας στρατηγός Αλεξάντρ Ζελίν, επιβεβαίωσε ότι ο πρώιμος σχεδιασμός PAK DA έχει ολοκληρωθεί, και ότι το αεροσκάφος αναμένεται να τεθεί σε υπηρεσία σε μια ριζικά νέα Ρωσική Πολεμική Αεροπορία κάποια στιγμή τη δεκαετία του 2030.
Αναδυόμενες αβεβαιότητες
Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2012, ωστόσο, η κορυφαία στρατιωτικο-πολιτική ηγεσία της Ρωσίας άρχισε να συζητά την ανάγκη για το πρόγραμμα PAK DA. Σε αρκετές περιπτώσεις οι συζητήσεις αυτές διέρρευσαν στο ευρύ κοινό. Αυτό που μένει έχρι τώρα είναι η αβεβαιότητα σχετικά με τις επόμενες κινήσεις. Πρώτον, το τριετές συμβόλαιο με την Tupolev για τον κοντσέπτο του PAK DA έχει ολοκληρωθεί, με τις κρατικές αρχές να πρέπει να εγκρίνουν τις δαπάνες για την φάσης ανάπτυξης. Δεύτερον, η ρωσική αμυντική βιομηχανία απέκτησε νέο επικεφαλή εποπτικής αρχής, τον Ντιμίτρ Ρογκοζίν, ο οποίος διορίστηκε πρόσφατα πρώτος αναπληρωτής πρωθυπουργός και πρόεδρος της επιτροπής αμυντικής βιομηχανίας. Τρίτον, η ρωσική ηγεσία έχει αρχίσει να σκέφτεται το ενδεχόμενο ότι μπορεί να αναγκαστεί να μειώσει τις αμυντικές δαπάνες, συμπεριλαμβανομένων των δαπανών για το κρατικό εξοπλιστικό πρόγραμμα έως το 2020.
Ο Ντιμίτρ Ρογκοζίν έχει ήδη προβεί σε έναν απολογισμό των εν εξελίξει προγραμμάτων του τομέα της άμυνας, και αμφιβάλλει για την ανάγκη για ένα ακριβό νέο στρατηγικό βομβαρδιστικό. Μιλώντας σε μια συνέντευξη με την κορυφαία ρωσική εφημερίδα Izvestiya στις αρχές Ιουνίου 2012, είχε δηλώσει: «Κοιτάξτε το σημερινό επίπεδο της αεράμυνας και της πυραυλικής αμυντικής ικανότητας. Κανένα από αυτά τα αεροπλάνα δεν έχει τη δυνατότητα να επιτύχει το στόχο του... πρέπει να σκεφτούμε εντελώς νέες μεθόδους προσέγγισης». Πρόσθεσε ότι κατά τη γνώμη του, η μεγάλης εμβέλειας αεροπορίας δεν έχει κανένα μέλλον με την παραδοσιακή έννοια, δηλαδή ως ένα από τα μέσα για πυρηνικό πλήγμα κατά του δυνητικού εχθρού. Ο Ρογκοζίν ανέφερε ότι κατά την άποψή του, «τα αεροσκάφη αυτά θα καταστραφούν πριν να έχουν την ευκαιρία να επιτύχουν τους στόχους τους».
Εν τω μεταξύ, ο πρωθυπουργός Ντμίτρι Μεντβέντεφ και ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, στρατηγός Νικολάι Μακάροφ, έχουν εκφράσει και οι δύο την υποστήριξή τους για το PAK DA. Ο νεοεκλεγείς πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, αναγκάστηκε να παρέμβει σε αυτή τη δημόσια συζήτηση. Μιλώντας στα μέσα Ιουνίου σε μια συνάντηση για το εξοπλιστικό πρόγραμμα κρατικών προμηθειών, ο ίδιος υποστήριξε επίσης το PAK DA.
Η υποστήριξη του Πούτιν για το πρόγραμμα φαίνεται να έχει θέσει ένα τέλος στη συζήτηση. Η απόφαση για την έναρξη του προγράμματος PAK DA έχει παρθεί. Ο Ρογκοζίν έκανε πίσω, λέγοντας ότι είναι «υπέρ του PAK DA, αλλά δεν πρέπει να είναι ένα αντίγραφο του αμερικανικού Β-2. Πρέπει να εξετάσουμε περαιτέρω και να αναπτύξουμε υπερυπερηχητικά μεγάλης εμβέλειας αεροσκάφη, πολιτικά και στρατιωτικά ». Η έκβαση της διαμάχης για το μέλλον του PAK DA απέδειξε ότι ο Ρογκοζίν στερείται του ανάλογου πολιτικού βάρους.
Στα τέλη Ιουνίου ο νέος αρχηγός της Ρωσικής Πολεμικής Αεροπορίας, στρατηγός Βίκτορ Μπιντάρεφ, είπε ότι ο βασικός σχεδιασμός του PAK DA «ήδη δημιουργείται» (πιθανώς σημαίνει ότι έχει εγκριθεί) και ότι το έργο είναι σε εξέλιξη για τις τελικές λεπτομέρειές του. Λίγο αργότερα ο αναπληρωτής αρχηγός της Ρωσικής Πολεμικής Αεροπορίας, Αλεξάντρ Τσερνιάγιεφ, επιβεβαίωσε τα προηγούμενα σχέδια λέγοντας ότι «οι πρώτες μονάδες PAK DA [πιθανώς αναφέρεται στα πρώτα πρωτότυπα] θα παραδοθούν στην Πολεμική Αεροπορία γύρω στο 2020».
Πως θα φαίνεται το PAK DA;
Όλες οι πληροφορίες σχετικά με τον πιθανή σχεδιασμό και τις προδιαγραφές του PAK DA είναι απόρρητες. Ακόμη και η συνολική ιδέα και η γενική διάταξη του αεροσκάφους δεν έχουν αποκαλυφθεί. Κρίνοντας από την εμπειρία του προγράμματος PAK FA, το απόρρητο αναμένεται να συνεχιστεί μέχρι την παρθενική πτήση του κύριου πρωτότυπου.
Αρκετοί παρατηρητές είχαν προηγουμένως σκεφτεί ότι το PAK DA θα είναι κάτι περισσότερο από μια ριζική αναβάθμιση του υπάρχοντος Tu-160. Τον Ιούνιο του 2012 ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου στρατηγός Μακάροφ δήλωσε ότι το PAK DA θα έχει «μια εντελώς νέα δομή». Δεδομένου ότι η βασική προϋπόθεση για το νέο βομβαρδιστικό είναι η ευελιξία και το χαμηλό προφίλ ραντάρ, το PAK DA στην πραγματικότητα θα είναι μια εντελώς νέα σχεδίαση. Κατά πάσα πιθανότητα θα μοιάζει με ένα υπερμεγέθες πέμπτης γενιάς μαχητικό με δυνατότητα υπερηχητικής πλεύσης, με εκτιμώμενη εμβέλεια έως και 12 000 χιλιόμετρα. Το βομβαδιστικό θα φέρει ένα ευρύ φάσμα υψηλής ακρίβειας συμβατικών όπλων, μεγάλου βεληνεκούς πυραύλους κρουζ οπλισμένους με συμβατικές και με πυρηνικές κεφαλές, και πολύ πιθανό διάφορα μελλοντικά υπερυπερηχητικά όπλα.
Σύμφωνα με τον διαδικτυακό κόμβο paralay.com το PAK DA βασίζεται στο μεγάλης εμβέλειας ανθυποβρυχιακό αεροσκάφος της δεκαετίας του ογδόντα - το Tu-202, με βάρος απογείωσης τους 236 τόνους και μια εμβέλεια της τάξεως των 16 500 χιλιομέτρων. Στην εξαιρετική βάση δεδομένων του redstar.gr μπορούν να αναζητηθούν περισσότερες πληροφορίες για το πρότζεκτ με την κωδική ονομασία «Argon», το οποίο τουλάχιστον επίσημα σταμάτησε τις εργασίες του τέλη τη δεκαετίας του 1970.
Τεχνολογικό ρίσκο
Ένα από τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζει το PAK DA, όπως και πολλά άλλα ρωσικά προγράμματα της αεροδιαστημικής, είναι η διαθεσιμότητα των κινητήρων. Είναι γνωστό ότι το αεροσκάφος πρέπει να είναι εξοπλισμένο με ένα νέο κινητήρα διπλής ροής με την ώθηση της τάξης των 25 έως 30 τόνων, που θα αναπτυχθεί από το γραφείο Kuznetsov (Σαμάρα) με βάση το σχεδιασμό του μελλοντικού κινητήρα PD-30, που είχε προηγουμένως χαρακτηριστεί ως ΝΚ-65. Ο πυρήνας του PD-30 θα πρέπει να δανειστεί χαρακτηριστικά από τον τροποποιημένο NK-32M, μια νέα έκδοση του διπλής ροής NK-32 για τα βομβαρδιστικά Tu-160. Ο κινητήρας του PAK DA δεν θα είναι ταυτόσημος με τον PD-30, αλλά θα έχει τον ίδιο τεχνολογικό πυρήνα.
Το γραφείο Kuznetsov όμως, είναι γνωστό ότι αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα όχι μόνο με την ανάπτυξη του ΝΚ-32M αλλά ακόμη και με την ανακαίνιση των παλαιών ΝΚ-32 για τα υφιστάμενα TU-160. Σύμφωνα με τις τρέχουσες προβλέψεις, οι πρώτοι NK-32 θα κατασκευαστούν στο εργοστάσιο στη Σαμάρα το 2014-2016 το νωρίτερο. Ρώσοι ειδικοί αμφιβάλουν σοαβαρά σχετικά με την ικανότητα της εγχώριας βιομηχανίας να κατασκευάσει τον PD-30 μέσα σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα, και να αναπτύξει έναν κινητήρα για το PAK DA βάσει του PD-30.
Στη διάρκεια ενός πρόσφατου συνεδρίου στο πλαίσιο της εκθέσως «Κινητήρες-2012», ο Ντιμίτρι Φεντορχένο, γενικός σχεδιαστής στην Kuznetsov, μίλησε για την προοπτική στην ώθηση διπλής ροής στην κατηγορία των 30 τόνων (PD-30). Η εταιρεία φιλοδοξεί ο νέος σχεδιασμός να μπορεί να εγκατασταθεί σε μελλοντικά επιβατικά και μεταγωγικά αεροσκάφη, καθώς και στο αναβαθμισμένο An-124-300.
Ο Αντρέι Φρολόβ σε άρθρο του στην «Ανεξάρτητη Στρατιωτική Επιθεώρηση» γράφει ότι η πιθανή κατάληξη του θέματος του κινητήρα υποδεικνύει ότι το PAK DA μπορεί να είναι ένα υποηχητικό αεροσκάφος, πιθανώς παρόμοιo στη σύλληψη με το αμερικανικό B-2A. Σύμφωνα με τον ίδιο, «ο κινητήρας είναι ένα από τα πιο αδύναμα στοιχεία του σχεδίου, και σε μεγάλο βαθμό η επιτυχία του θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα του χρόνου για το πρώτο πρωτότυπο και της δυνατότητας μαζικής παραγωγής». Αυτό μεταφράζεται και αλλιώς: H ρωσική αεροναυπηγική δεν έχει αυτή τη στιγμή διαθέσιμη την απαραίτητη τεχνολογία. Σε αυτό πρέπει να προστεθεί ότι η Ρωσική Πολεμική Αεροπορία έχει επίγνωση του τεχνολογικού ρίσκου, διαφορετικά δεν εξηγούνται οι πληροφίρες που διέρρευσαν το 2011 ότι το PAK DA θα μπορoύσε να εξοπλιστεί με τέσσερις κινητήρες του PAK FA. Και ποιός κινητήρας θα εξοπλίζει το PAK FA, το επόμενο λογικό ερώτημα - το οποίο προσπαθεί να λύσει η ρωσική βιομηχανία.
Αβέβαιη προοπτική
Το πρόγραμμα για την ανάπτυξη ενός ριζικά νέου μεγάλου βεληνεκούς βαρύ βομβαρδιστικού αεροπλάνου θα απαιτήσει σαφώς μια μνημειώδη προσπάθεια Ε&Α και τεράστια χρηματικά ποσά. Πολλοί παρατηρητές είναι επομένως εξαιρετικά δύσπιστοι σχετικά με την ικανότητα της Ρωσίας να συγκεντρώσει τους τεχνολογικούς, βιομηχανικούς και οικονομικούς πόρους που θα απαιτηθούν για ένα αξιοπρεπές αποτέλεσμα. Κρίνοντας από τις δηλώσεις του Ντμίτρι Ρογκοζίν, η ρωσική αμυντική βιομηχανία δεν είναι ομοιόμορφα αισιόδοξη για την κατάληξη.
Το PAK DA θα πρέπει να ξεπεράσει τις δύο θεμελιώδεις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το σύνολο του κρατικού εξοπλιστικού προγράμματος έως το 2020: Την αβεβαιότητα ανεύρεσης των 19 τρις ρουβλίων, και τις σοβαρές αμφιβολίες ως προς το εάν τα συστατικά αυτού του εξοπλιστικού πακέτου μπορούν να παραδοθούν σύμφωνα με τον εκάστοτε προϋπολογισμό.
Από τις αρχές του 2012 το Κρεμλίνο προετοιμάζεται για το ενδεχόμενο σοβαρών περικοπών στις αμυντικές δαπάνες. Τον Ιούλιο του 2012, αναφέρθηκε ότι έχει επιτευχθεί μια προκαταρκτική συμφωνία για τη μείωση των αμυντικών προμηθειών για την περίοδο 2013-2015. Ο εξοπλιστικός προϋπολογισμός του 2013 θα μειωθεί κατά 200 δις ρούβλια, το 2014 κατά 251,3 δις ρούβλια και το 2015 κατά 248,7 δις ρούβλια. Ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Άμυνας Αλεξάντρ Σουχορούκοφ είχε δηλώσει νωρίτερα ότι η κυβέρνηση στη Μόσχα θα δαπανήσει 1.240 δις ρούβλια για τις αμυντικές προμήθειες το 2013, 1.500 δις ρούβλια το 2014, και τουλάχιστον 2.000 δις ρούβλια το 2015. Αυτό μεταφράζεται σε μια μείωση των δαπανών κατά 16% το 2013, σχεδόν 17%το 2014 και περίπου 12,5% το 2015.
Αναλυτές αναμένουν για αργότερα τις ανακοινώσεις για μεγαλύτερες μειώσεις, και συμφωνούν ότι η ρωσική κυβέρνηση είναι απίθανο να εκταμιεύσει το σύνολο των 19 τρις ρουβλίων που είχαν αρχικά εγγραφεί στον εξοπλιστικό προϋπολογισμό έως το 2020. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη. Οι σχεδιαζόμενες δαπάνες ήταν εξαιρετικά φιλόδοξες και εξ ολοκλήρου αντίθετες με τη μέτρια οικονομική ανάπτυξη της Ρωσίας, περίπου 3-4% κατά τα τελευταία χρόνια, με αρνητικές προοπτικές για το μέλλον λόγω της συνεχιζόμενης παγκόσμιας οικονομικής αστάθειας. Για να υπάρξουν αρκετά έσοδα για τα προγράμματα που έχουν ανακοινώσει οι ρωσικές αρχές, η ρωσική οικονομία θα πρέπει να αναπτυχθεί σε κινεζικά πρότυπα. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει αποτύχει να εκσυγχρονίσει το ρωσικό οικονομικό σύστημα και να ξεκινήσει με μια υγιή ανάπτυξη, οπότε απλά δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα στο ταμείο για τη χρηματοδότηση των σχεδιαζόμενων εξοπλιστικών προγραμμάτων.
Έτσι και εγείρονται «ερωτήματα ως προς το πού ακριβώς θα πέσει το τσεκούρι». Το PAK DA είναι πανάκριβο και δεν θα παραδώσει ένα στρατιωτικό προϊόν που μπορεί να χρησιμοποιηθεί τουλάχιστον την ερχόμενη δεκαετία, γι 'αυτό και φαίνεται να είναι ένας από τους πρωταρχικούς υποψηφίους στόχους εξοικονόμησης χρημάτων. Η ρωσική πολιτική ηγεσία κατά πάσα πιθανότητα δεν μπορεί να συγκεντρώσει αρκετή πολιτική βούληση για να ακυρώσει εντελώς το PAK DA - αλλά η χρηματοδότησή του τίθεται όλο και περισσότερο σε αμφιβολία, όσο αυξάνονται οι ερωτήσεις σχετικά με τη σκοπιμότητά του σε σχέση με την ημερομηνία παράδοσης.
Ένας αρνητικός παράγοντας είναι ότι οι υφιστάμενες προβλέψεις για τον προϋπολογισμό του PAK DA εμφανίζονται υπερβολικά αισιόδοξες, ακόμη και χωρίς τις αναμενόμενες περικοπές. Υπάρχουν σοβαρές υποψίες ότι πολλά από τα εξοπλιστικά προγράμματα έως το 2020 θα απαιτήσουν πολλά περισσότερα χρήματα από του υφιστάμενους υπολογισμούς. Το κρατικό εξοπλιστικό πρόγραμμα έως το 2020 μπορεί κάλλιστα να καταλήξει σε 30 ή ακόμη και 40 τρις ρούβλια. Προς το παρόν, ο σημερινός προϋπολογισμός των 19 τρις ρουβλίων είναι περισσότερο από ότι η Ρωσία μπορεί να αντέξει οικονομικά. Τα αεροδιαστημικά προγράμματα Ε&Α, από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και μετά, έχουν σχεδόν όλα καταλήξει να κοστίζουν τουλάχιστον το διπλάσιο από αυτό που αρχικά είχε εγγραφεί στον προϋπολογισμό, με πολλά προγράμματα να αντιμετωπίζουν έως σήμερα σοβαρά τεχνολογικά προβλήματα. Αρκεί να θυμηθούμε το λιγότερο πολύπλοκο Sukhoi Superjet SSJ100, το T-50 (PAK FA), το οποίο είναι ακόμη πολύ πριν την ολοκλήρωσή του, την ανάπτυξη του «νέου» μεταφορικού Il-76MD-90, καθώς και την καθυστέρηση της επισκευής και του εκσυγχρονισμού των Tu-160. Όλα αυτά δείχνουν ότι η ανάπτυξη του PAK DA μπορεί να καταστεί ένα δύσκολο έργο με μεγάλο τεχνολογικό ρίκσο, με μεγάλες υπερβάσεις στον προϋπολογισμό.
Τα προβλήματα αυτά δεν είναι βέβαια μόνο ρωσικά, αλλά κανόνας όλων των εξοπλιστικών προγραμμάτων κάθε ανεπτυγμένης χώρας, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών.
«Λευκός ελέφαντας»
Είναι επομένως σαφές ότι το PAK DA είναι απίθανο να λάβει επαρκή χρηματοδότηση, δεδομένης της οικονομικής κατάστασης της Ρωσίας. Λόγω του συνδυασμού των οικονομικών και τεχνικών προβλημάτων το πρόγραμμα πιθανότατα θα πέσει πολύ πίσω από το χρονοδιάγραμμα. Ως εκ τούτου, το PAK DA θα έρθει σταθερά υπό μεγάλη πολιτική πίεση, αλλά η ρωσική κυβέρνηση μπορεί παρ 'όλα αυτά να βοηθήσει το πρόγραμμα να επιβιώσει, με διαδοχικές οικονομικές ενέσεις σε κάθε ετήσιο προϋπολογισμό. Ουσιαστικά, το PAK DA θα μπορούσε να εκφυλιστεί σε ένα κρατικό πρόγραμμα που διατηρείται στη ζωή λόγω πολιτικών κινήτρων, κοστίζοντας τη Ρωσία «ένα χέρι και ένα πόδι». Η επιφυλακτική πρόβλεψη του στρατηγού Ζελίν ότι το νέο βαρύ βομβαρδιστικό θα εισέρθει σε υπηρεσία με τη Ρωσική Πολεμική Αεροπορία «κάποια στιγμή τη δεκαετία του 2030» φαίνεται ως εκ τούτου αρκετά ρεαλιστική - ίσως ακόμη και λίγο αισιόδοξη.
Τέλος, ακόμη και αν το πρόγραμμα PAK DA καταφέρει να παραδώσει ορισμένα αεροσκάφη, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η Ρωσική Πολεμική Αεροπορία θα είναι σε θέση να το αγοράσει σε αρκετά μεγάλους αριθμούς. Λόγω του αστρονομικού τιμήματος τα νέα βομβαρδιστικά θα καταλήξουν κατά πάσα πιθανότητα για την Ρωσική Πολεμική Αεροπορία ως ένας «λευκός ελέφαντας,» με μόνο λίγες μονάδες να αγοράζονται - λόγω πολιτικών κινήτρων και πολιτικού γοήτρου.
Το PAK DA φαίνεται να «είναι ένα από τα πιο αμφισβητούμενα, επικίνδυνα και περιττά αμυντικά προγράμματα της Ρωσίας». Θα κοστίσει αναπόφευκτα μια περιουσία, η οποία θα ήταν χρησιμότερο να δαπανηθεί για πολύ πιο επείγουσες ανάγκες του τομέα της άμυνας. Ο μόνος λόγος για την ύπαρξη του εν λόγω προγράμματος είναι οι πολιτικές φιλοδοξίες της ηγετικής ελίτ της Ρωσίας, ανεξαρτήτου κόστους.


Με υλικό από «Κέντρο για την Ανάλυση των Στρατηγικών και Τεχνολογιών» (Moscow Defense Brief), «Ανεξάρτητη Στρατιωτική Επιθεώρηση», «Tupolev: The Man and His Aircraft», paralay.com, redstar.gr, «Soviet Secret Projects Bombers Since 1945».
Πηγή